قلم جوان

آماده­سازی گیاه:

قبل از تکثیر با قلمه­های ریشه، ترجیحاً بهتر است که گیاه مادر را آماده کنید به طوری که ریشه­هایی را تولید کند که از توانایی بالایی جهت باززایی جوانه­های ساقه و تولید گیاهان جدید برخوردار باشند. قبل از دوره رشد گیاه، گیاه سالمی را بکنید و قسمت بالای گیاه را قطع کنید. سیستم ریشه آن را با قطع ریشه­هایی در نزدیکی تاج گیاه کاهش دهید، این عمل را با استفاده از دو چاقو انجام دهید آنگاه گیاه را به زمین برگردانید. هرس و شاخه­زنی گیاه، تعامل طبیعی ریشه شاخه گیاه را به هم می­ریزد و در طی دوره یا فصل بعد به شدت رشد می­کند تا گیاه را به حالت تعادل معمولی بین ریشه و شاخه برگرداند در نتیجه این عمل ریشه­های شاداب و بانشاطی که به سرعت در حال رشد هستند توانایی بسیار زیادی را جهت تولید جوانه­های ساقه از خود نشان می­دهند. ریشه­ها در آغاز فصل از سریعترین رشد برخوردارند و با پیش رفتن فصل میزان رشد آنها به تدریج کاهش می­یابد تا زمانی که فصل رکود (دوره خفتگی) می­رسد که رشد آن کاملاً متوقف می­شود. با این نکته هر ریشه­ای که رشد خود را در بهار شروع می­کند در آن هنگام از سریعترین رشد برخوردار است و از بیشترین توانایی برای تولید جوانه­های ساقه برخوردار است بنابراین در صورتی که ریشه بسیار زیادی در حد فاصل ریشه و ساقه است. بخش متورم شده ناحیه پایین ساقه در سطح خاک و زیر خاک دسترس است، بهتر است تا قلمه ریشه را تنها از قسمت بالای ریشه جدا کنیم جایی که در اوایل بهار شروع به رشد می­کند برای به دست آوردن ماده قلمه، گیاه مادر را بکنید و هرگونه رشد قسمت بالای گیاه را کوتاه کنید (هرس شاخه­ها)

آن را در سطحی از آب بشویید و بعد از آن می­توان ریشه­های جوان که مناسب تکثیر هستند را شناسایی و مجزا کرد. این ریشه­ها را در نزدیکی تاج گیاه ببرید به طوری که در زوایای قائمه با ریشه قرار بگیرند آنها را قطع کنید و گیاه مادر را به محل اول برگردانید. انتهای ریشه­های ریز و ظریف را با برش به صورت کج جدا کرده و دور بریزید همه ریشه­های افشان جانبی را قطع کنید تا در دست گرفتن و کشت گیاه بعد از آن آسان باشد. جداکردن ریشه­ها از گیاه مادر جهت تکثیر از تأثیر مازاد هرس کردن ریشه­ها نیز برخوردار بوده و رشد ریشه­ها بیشتر در جهت تکثیر از تأثیر مازاد هرس کردن ریشه­ها نیز برخوردار بوده و رشد ریشه­ها بیشتر در جهت تکثیر در دوره بعدی تکثیر فراهم می­گردد.

خلاصه این بخش

1-در دوره خواب، گیاهی سالم را از زمین بکنید.

2-قسمت بالای گیاه را قطع کنید و ریشه­ها را تکان دهید تا خاک اضافی آن بریزد.

3-ریشه­ها را در سطلی از آب و یا با شیلنگ بشویید.

4-ریشه­ها را با استفاده از نزدیکی طوقه گیاه قطع کنید.

5-گیاه مادر را به محل در باغ برگردانید.

6-به گیاه اجازه دهید تا در دوره رشد دوباره برقرار شود و به گیاهی جدید تبدیل شود.

اندازه قلمه ریشه:

اندازه قلمه ریشه در صورتی که تنها یک قلمه از هر ریشه جدا شود زیاد مهم نیست، اما در مورد ریشه­هایی که به آسانی باززایی می­کنند و از آن می­توان بیش از یک قلمه جدا کرد، اندازه ایده­آل قله ریشه بسیار مهم است. بنابراین ضروری است که حداقل اندازه را برای قلمه ریشه اختصاص دهیم طوری که حداکثر استفاده را بتوان از ریشه موجود برد. اندازه قلمه ریشه به دو عامل بستگی دارد. نخست قلمه نیازمند غذای کافی جهت شروع و رشد جوانه ساقه تا مرحله­ای است که هر آن برگهای سبزی را تولید کند و بتواند خود را حمایت کند. دوم آن که قلمه نیازمند ذخایر غذایی کافی جهت حمایت از خود در حالی است که این فرآیند باززایی در حال پیشروی است. بنابراین اندازه قلمه را میزان باززایی و بقاء تحت تأثیر قرار می­دهد. میزان سهم باززایی بستگی به مدت زمانی دارد که در آن قلمه باززایی می­کند و این مدت زمان به دمایی بستگی دارد که در هنگام زمستان جدا شده و در زمینی باز و آزاد کاشته می­شود تا ماه اردیبهشت شاخه نمی­زند اما در صورتی که در دمای 18 تا 24 درجه سانتیگراد در دستگاه تکثیر قرار داده شود حدوداً بعد از 4 هفته به خوبی باززایی می­کند. میزان ذخایر غذایی موردنیاز برای بقای گیاه در این دو محیط با دماهای متفاوت به شدت متغیر است بنابراین ارزیابی سرانگشتی جهت اندازه قلمه ریشه براساس عامل متغیرها است. هنگامی که ریشه­های گیاه یک سال قبل از جداکردن قلمه هرس شده باشند، همه ریشه­ها رشد یک ساله­ای را نشان می­دهند و این چنین تقریباً از ضخامت یکسانی برخوردارند. بنابراین طول قلمه تحت تأثیر قرار نمی­گیرد. قلمه در محیط روباز باید حداقل 10 سانتیمتر طول داشته باشد به این دلیل نیازمند بقایی به مدت 16 هفته است. شاسی سرد، گلخانه سرد محیطی گرمتر را فراهم می­کند و باززایی در حدود 8 هفته روی می­دهد و این چنین به سهم بقای کمتری نیاز است و قلمه تنها نیازمند 30 سانتیمتر طول است. در گلخانه گرم 18 تا 24 درجه سانتیگراد (65 تا 75 درجه فارنهایت) یا دستگاه تکثیر مدت زمان باززایی به 4 هفته کاهش می­یابد که زمان بقا و ذخایر موردنیاز به نصف می­رسد که در این محیط نیز قلمه­های ریشه تنها نیازمند حدوداً 5/2 سانتیمتر درازا است.

تشخیص سرقلمه ریشه:

زمان تکثیر گیاهان از قلمه­های ریشه­ها بسیار مهم است که قطب­گرایی قلمه را شناسایی کنید یعنی قلمه دارای سروته باشد و بنابراین باید به طور صحیح و راست کاشته شود بیشتر مردم پیشنهاد می­کنند که قلمه ریشه باید به طور افقی کاشته شود چراکه قلمه به صورتی ایجاد شده که نمی­توان سر و ته آن را تشخیص داد و هیچ شیوه دیگری نیست که بتوان با آن قطب­گرایی قلمه را شناسایی کرد چرا که ریشه­ها نه برگ دارند و نه جوانه جانبی اما قلمه­های ساقه روی جوانب خود (به طور افقی) کاشته نمی­شوند. بنابراین عاقلانه نیست که از قلمه ریشه انتظار داشته باشیم اینگونه رشد کنند، مهم نیست که ریشه­های آن بعد از آن در چه جهتی رشد می­کنند. قلمه­هایی که به صورت عمود و در جای درست کاشته می­شوند معمولاً تا حداکثر میزان رشد می­کنند به شرط این که قلمه­ها از گیاهی سالم جدا شده باشند و شرایط مناسب جهت رشد آنها فراهم شده باشد. قلمه­هایی که به بغل (به طور افقی) کاشته می­شوند به ندرت از موقعیتی بیش از 4% برخوردارند. برای شناسایی سر ریشه (نزدیکترین قسمت به طوقه گیاه است) به طوری که بتوان آن را مستقیماً در جهت بالا کاشت، یک ؟ هموار به صورت زاویه قائمه روی ریشه، قسمتی از ریشه که از گیاه مادر جدا شده است با استفاده از برشی مایل و کج قطعه­ای نازک را از ته قلمه جدا کنید. همیشه ریشه­ها را بدین شیوه برش دهید تا با هر اتفاقی که بعد از آن برای قلمه ریشه پیش نیاید بتوان قطب­گرایی صحیح آن را شناسایی کرد و این چنین اطمینان داشته باشید که قلمه در جهت درست کاشته شده است.

تأمین ماده گیاهی ریشه جهت قلمه­زنی:

7-در اواسط دوره خواب (رکود) گیاه آن را بیرون آورید و همه قسمتهای بالای آن را قطع کنید.

8-ریشه­ها را بشویید آن گاه ریشه­های جوان را در نزدیکی طوقه قطع کنید و دور بریزید.

9-برگرداندن گیاه معمول به محل اولیه

10-ریشه­های جانبی افشان روی ریشه­های جوان آسیب ندیده را قطع کنید.

11-یک برش باز اولیه 90 در جایی از ریشه که از گیاه مادر جدا شده است ایجاد کنید.

12-انتهای ریشه نازک و ظریف را در طولی مناسب قطع کنید این عمل را با استفاده از برشی مایل انجام دهید.

قلمه­های ریشه­ای 3

تیمار:

بعد از این که تمام جوانب ابتدایی مورد توجه قرار گرفت و قلمه ریشه ایجاد شد، مرحله­ بعد توجه به این مسئله است که چه تیمارها و مراقبتهایی را باید از قلمه کرد تا شانس تولید جوانه ساقه آن را افزایش داد که تا زمان رشد جوانه و برقراری به عنوان گیاهی جدید برپا باشد. اکنون هیچ ماده­ای جهت ارتقای رشد برای قلمه­های ریشه وجود ندارد به طوری که نمیتوان تولید جوانه با این شیوه را بهبود بخشید. پودرهایی مخصوص برای تحریک ایجاد ریشه­ها روی ساقه­ها استفاده می­شود را نمی­توان برای قلمه­های ریشه استفاده کرد چرا که آنها در واقع تولید جوانه را مختل می­کنند بهترین شیوه حفظ قلمه ریشه، تیمار آن با لایه نازکی پودر قارچ کش مثل کاپتان است. قلمه ریشه هنگام کشت کم و بیش به طور کامل به وسیله خاک یا کمپوست اصلاح می­شوند و این چنین به آسانی خیس آب می­شوند و در معرض تمام انواع پوسیدگی­های قارچی قرار می­گیرند. بقای قلمه به شدت وابسته به حفاظت آن در مقابل این احتمال است. قلمه را در کیسه پلی اتانلی قرار دهید. مقداری پودر قارچ کش به آن اضافه کنید برای هر 100 قلمه 5/2 سانتیمتری از تقریباً یک قاشق چایخوری پودر کاپتان استفاده کنید. کیسه را باز کنید و در آن را بپیچید و سپس به شدت تکان دهید زمانی که قلمه­ها با لایه­ای از پودر پوشانده شدند آماده کشت است.

کشت

تارهای ریشه را نیاز است در محیطی کشت کنیم که مورد توجه قرار گیرد و از خشک شدن آنها جلوگیری شود. هوادهی مناسب و کافی را فراهم کرده و هنگام شروع باززایی، مواد غذایی اصلی آن را فراهم کنید. تمام این ویژگیها را می­توان در زمین در محیط بازیافت و قلمه­های ریشه در آن جا به خوبی رشد می­کنند. به شرط این که خاک نسبتاً نرم باشد و قلمه­ها را در شاسی سرد زیر خاک قرار داده که به آن پیت یا ؟ اضافه شده باشد اما شاید به جز تنها در چند گیاه چندساله با نیروی زیستی بالا از تیره علفیان بهتر است که قلمه­های ریشه­ای گیاه را در ظرفی کشت و سپس به محض برقراری آنها، آنها را بیرون پرورش داد. ظرفی با اندازه مناسب را برای تعدادی قلمه ریشه جهت تکثیر انتخاب کنید برای هر قلمه 5/2 تا 4 سانتیمتر اختصاص دهید. مثلاً 7 قلمه در یک گلدان 9 سانتیمتری بکارید. ظروف با با کمپوست حاوی پیت پر کنید که دارای لوم باشد که لوم خود به عنوان بافر جهت جلوگیری از خشک شدن بیش از حد و حفظ سطح مناسب مواد غذایی عمل می­کند. سطح کمپوست را با تخته پرس هموار کرده و مازاد آن را بیرون بریزید به طوری که با سری گلدان هموار شود. آنگاه خاک را حداقل تا زیر لبه ظرف فشار دهید. سوراخی را به کمک میخ نشا در کمپوست ایجاد کنید و آنگاه قلمه ریشه را بکارید. قلمه را طوری قرار دهید که قسمت بالای آن (سر قلمه) درست همسطح با کمپوست قرار گیرد. کمپوست را در اطراف قلمه سفت کنید مابقی قلمه­ها را در فاصله­هایی یکدست و مرتب در اطراف ظرف بکارید. روی قلمه­ها را با ماسه بپوشانید. با تخته پرس آنها را تا جایی هموار کرده که ماسه همسطح با سر ظرف قرا رگیرد. این وزن ماسه باعث فشردگی جزئی کمپوست می­شود به طوری که باعث فرو رفتن بیشتر سر قلمه در ماسه شود. این عمل تقریباً باعث هوادهی کامل جوانه­ای می­شود که در سر قلمه ریشه رشد خواهد کرد. قلمه­ها را آبیاری کنید.

مراقبت­های بعدی

آبیاری را به حداقل برسانید تا کمپوست را به خوبی هوادهی و زهکشی کنید که این عمل خود رشد جوانه را تسریع می­کند و احتمال پوسیدگی را کاهش میدهد. در حقیقت اگر قلمه­های ریشه در آغاز و کمپوست نسبتاً مرطوبی کاشته شود محیط مرطوب حفظ شود احتمالاً اصلاً هیچ نیازی به آبیاری نیست. خیلی از اوقات هنگام رشد اولیه جوانه ابتدا ساقه و برگچه­های سبزرنگی ایجاد می­کند و سیستم ریشه را در ابتدا تشکیل نمی­دهد. این ریشه بعداً از پایه ساقه جدید رشد می­کند گرچه ریشه­ای جدید از قلمه شکل می­گیرد ولی آنها نیز تا بعد از رشد ساقه و برگهای سبزرنگ ظاهر نمی­شوند. آبیاری را تا زمان پیدایش ریشه­ها انجام ندهید چون قله هنوز ساقه پوسیدگی است هنگام پیدایش ساقه آن را در محلی با نور کافی قرار دهید. قبل از نشاء و جابه­جایی گیاه یا کشت آن هرگونه گیاه جوان تکثیر یافته و در محیط گرم 21 درجه سانتیگراد (7 درجه فارنهایت) آماده نشاء کنید. از کود مایع بنا بر دستور سازنده آن استفاده کنید.

خلاصه

رسیدگی به قلمه­های ریشه:

1-قلمه­های ریشه را در کیسه­ای حاوی پودر قارچ کش قرار دهید.

2-در کیسه را ببندید و آن را تکان دهید تا زمانی که تمام قلمه­ها با قارچ کش پوشیده شود.

3-گلدانی را از کمپوست پر کنید. سوراخی را با کمک میخ نشا در آن ایجاد کنید و قلمه را به طور عمودی بکارید.

کاشت قلمه­های ریشه:

4-مابقی قلمه­های ریشه را با فاصله 5/2 تا 4 سانتیمتر بکارید. گلدان را با ماسه بپوشانید.

5-ماسه را تا آنجا هموار کرده و مابقی آن را تا جایی که همسطح با سر گلدان نشود، اضافه کنید.

6-تا زمان پیدایش ریشه­ها آبیاری نکنید. از کود مایع استفاده کنید.